Waar blijven de jongeren?

Voorjaar 2019. België maakt zich op voor een driedubbele verkiezing op federaal, regionaal en Europees niveau. Zoals altijd in de aanloop naar een verkiezing, zie je overal opiniepeilingen en enquêtes opduiken. Al deze verzamelde gegevens laten een duidelijk beeld zien: een diepe afkeer van politiek bij de jongeren.

Wantrouwen tegenover de politiek

In Wallonië bereikte dit gebrek aan belangstelling bij de 18- tot 25-jarigen enkele maanden voor de verkiezingen 54%. In Vlaanderen bedroeg het percentage 45%. En bijna driekwart van de jonge Vlamingen gaf bij een ondervraging van jongerenplatform Wat Wat toe dat ze geen vertrouwen hadden in de politiek. Eind 2020 was dit vertrouwenscijfer volgens een studie van HUMO zelfs gedaald tot 12%. Hier zitten het beheer van de corona-epidemie en de aanslepende federale regeringsvorming waarschijnlijk voor iets tussen.

"Ze hebben de democratie in al haar beperkingen gezien"

"Dit gebrek aan belangstelling voor partijpolitiek kan worden verklaard door de context. De herhaalde schandalen en corruptiezaken motiveren de jongeren niet om zichzelf te informeren", zo zegt Régis Dandoy, politicoloog aan de ULB. Daarbovenop komt nog dat de politieke debatten vaak saai en complex zijn.

Deze complexiteit is mede een gevolg van het Belgische federale politieke systeem. Het lijkt een institutioneel doolhof waarin velen verdwalen. Dit weerhoudt jongeren vaak om meer interesse of betrokkenheid te tonen voor de politiek. "Ik heb tijdens mijn hele bacheloropleiding de Belgische instellingen bestudeerd. Maar er zijn zoveel uitzonderingen dat ik het gevoel heb dat ik het onderwerp nog steeds niet onder de knie heb," zei een student die overstapte naar de opleiding Internationale Betrekkingen.

Bovendien is het discours zowel inhoudelijk als vormelijk niet voldoende op jongeren afgestemd. Ook de behandelde thema's beantwoorden niet (voldoende) aan hun verwachtingen, zoals bijvoorbeeld de mobiliteit van morgen, milieukwesties, goed bestuur...

Deze apolitieke houding is het product van een globale tendens die reeds verscheidene jaren aanwezig is. Dit wordt nog versterkt door het feit dat jongeren eigenlijk alleen maar perioden van crisis hebben meegemaakt: economische, sociale, politieke en nu ook gezondheidscrises.

Ouderen op de infoavond

Toch het is absoluut niet wenselijk dat jongeren, als gevolg van hun desinteresse, zich gaan afkeren van de openbare zaken die hun leven rechtstreeks beïnvloeden. Een nieuwe elektriciteitsverbinding in de buurt van hun huis, de aanleg van een tramlijn, de bouw van een nieuwe wijk. Het zijn allemaal zaken die hen zouden moeten aanspreken.

Helaas moeten we toegeven dat zij nauwelijks betrokken lijken te zijn bij deze infrastructuurprojecten. Tijdens een infoavond of -markt ligt de gemiddelde leeftijd dichter bij de 40 dan bij de 20. Dat lijkt tegenstrijdig, want het vermogen van jongeren om van zich te laten horen is net ongeëvenaard. Denk maar aan de klimaatprotesten of de MeToo- en Black Lives Matter-bewegingen.

Is hun afwezigheid voordelig voor je project?

Door niet deel te nemen aan de discussies rond grote projecten, missen net degenen wiens toekomstige leefomgeving ervan afhangt, de kans om hun stem te laten horen. Het zijn vaak vooral de ouderen die vragen stellen, hun mening geven en betrokken zijn.

De afwezigheid van jongeren vergemakkelijkt misschien het vergunningsproces van jouw project, zou je kunnen denken. Toch is dat is zeker niet het geval. Denk maar aan onze blog over hoe participatie met weinig of geen tegenstand eigenlijk slechte participatie is.

Bestaande middelen aanpassen en aanvullen

Wij zijn ons er erg van bewust dat overheidscommunicatie niet de beste manier is om jongeren te bereiken. De opkomst van burgemeesters, wethouders of gedeputeerden die de dertig nog maar net aantikken, helpen het beeld van de politiek wel af te stoffen. Want goede communicatie hangt evenveel af van de boodschap, als van degene die de boodschap brengt.

Maar hoe doe je dat dan, jongeren bereiken? Dit vraagt een andere aanpak dan voor de overige generaties, zeker in onze gedigitaliseerde wereld. Bij Connect dagen we onszelf iedere dag uit om zoveel mogelijk mensen te bereiken, ook de jongeren.

We geven graag vier tips:

1. Pas je boodschap altijd aan aan het communicatiemedium en de doelgroep. Op Facebook communiceer je niet op dezelfde manier als op je website.
2. Focus op esthetiek en dynamiek op sociale media. Het gebruik van kleurrijke en/of geanimeerde infographics, video's of mooie foto’s werkt.
3. Communiceer via een WhatsApp-mailinglijst om buurtbewoners op de hoogte te houden van de voortgang van het project en de impact ervan op de buurt.
4. Sensibiliseer de volwassenen van morgen met een educatieve toolkit. Samen met Elia creëerden we bijvoorbeeld het ElectriCITY-spelbord voor kinderen. Hierin wordt de energietransitie op een toegankelijke manier uitgelegd.

Je kan er ook voor zorgen dat jongeren vanaf het prille begin bij je project betrokken worden. Bij Noord-Zuid Limburg pasten we het project aan op basis van concrete input van jongeren. Op verzoek van een school in de gemeente Houthalen-Helchteren hielpen we jongeren hun prioriteiten voor de buurt vast te stellen. Ze maakten hiervan een maquette en een video om aan de burgemeester te presenteren. Zo wonnen ze zelfs de titel van beste innovatieproject.

Dit is een goede manier om aan jongeren te laten inzien welke impact zij kunnen hebben op hun omgeving. Uiteindelijk is een goed project een project dat beantwoordt aan de behoeften van de mensen die in de buurt, de regio, het land wonen... Ongeacht hun leeftijd.